BÀI TOÁN THÚC ĐẨY KINH TẾ TƯ NHÂN - LÀ MỘT ĐẠI CÔNG TRÌNH HAY CHỈ LÀ GIẤC MƠ XA?
*Bài viết dựa trên sự tổng hợp từ 2 file của vinacapital và sự bổ sung thông tin CỦA người viết
I/ ĐỔI MỚI 2.0 MỞ RA KỶ NGUYÊN PHÁT TRIỂN MỚI CHO VIỆT NAM
Sau gần 40 năm kể từ khi Chính phủ Việt Nam thực hiện cải cách kinh tế đổi mới năm 1986 ( hay còn gọi là Đổi mới 1.0). Việt Nam đã đạt được những điều kiện chín muồi để thực hiện hóa tên ‘Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc’
Kế hoạch tái cơ cấu và tinh gọn bộ máy chính quyền đã hoàn thành sắp xếp các bộ, ngành ở cấp trung ương
Với việc giảm số lượng bộ và cơ quan ngang bộ từ 22 xuống còn 17, sẽ giảm số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh. thành phố từ 63 xuống còn 34, và tổ chức chính quyền địa phương từ 3 cấp (tỉnh/ thành phố - quận/ huyện - xã/ phường) thành 2 cấp (tỉnh/ thành phố - xã/phường)
Kế hoạch và thời điểm triển khai
Cụ thể, việc sáp nhập các bộ, ngành ở cấp trung ương đã bắt đầu từ tháng 3/2025; mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ được triển khai từ ngày 01/7/2025, và thời hạn hoàn tất sáp nhập các tỉnh/thành phố là ngày 15/9/2025.
Một yếu tố quan trọng giúp triển khai kế hoạch này thành công là nhờ quá trình chuyển đổi số (Đề án 06) và xây dựng Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, từ đó tạo điều kiện sắp xếp và tinh gọn bộ máy nhưng không gây gián đoạn dịch vụ công – điều từng xảy ra tại Hy Lạp vào năm 2010 khi nước này cũng thực hiện tái cấu trúc hành chính nhưng không thành công.
2. Lợi ích của một Chính phủ hiệu quả hơn
Các lợi ích trước mắt là
Đẩy nhanh quá trình phê duyệt các dự án phát triển hạ tầng và bất động sản
Xử lý nghiêm chỉnh hơn, có việc làm hiệu quả hơn
Kỳ vọng đô thị theo định hướng ‘Phát triển ttheo định hướng giao thông TOD’ tại Việt Nam, tương tự như Nhật Bản đã làm giai đoạn 1960 - 1970
Thúc đẩy phát triển đô thị định hướng giao thông tại các khu vuẹc ngoại thành, từ đó sẽ đẩy giá đất ở những khu vực này tăng cao hơn
Hướng tới bộ máy chính quyền tinh gọn, hiệu quả hơn
Chi phí hành chính hiện chiếm khoảng 60% tổng chi tiêu ngân sách nhà nước, hướng tới mục tiêu cắt giảm 30%
Ngày 16/05/2025, chính phủ đã chốt 44.000 tỷ đồng trả chế độ cán bộ nghỉ việc; 6,623 tỷ để miễn học phí
Ban hành Nghị địn 67/2025 để đảm bảo đủ ngân sách chi trả
Có kế hoạch hợp nhất các tầng trung gian của chính phủ, tương tự mô hình áp dụng tại Singapore trong thập niên 1980-1990
3. Lộ trình sát nhập
Ngày 12/4/2025: Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII thông qua kế hoạch sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương
Ngày 30/6/2025: Hoàn thành việc sắp xếp chính quyền cấp xã/ phường
Ngày 15/9/2025: Hoàn thành việc sắp xếp chính quyền cấp tỉnh/ thành phố
II/ Nghị quyết 68 - Sức bật cho kinh tế tư nhân
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị là "bộ tứ trụ cột" đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.
Nghị quyết 57: Đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số làm động lực chính cho hiện đại hóa.
Nghị quyết 59: Hội nhập quốc tế chủ động, lấy dân và doanh nghiệp làm trung tâm, giữ vững độc lập, tự chủ.
Nghị quyết 66: Đổi mới công tác xây dựng, thi hành pháp luật, xây dựng hệ thống pháp luật minh bạch, kiến tạo phát triển.
Nghị quyết 68: Phát triển kinh tế tư nhân thành động lực quan trọng, bảo vệ quyền tự do kinh doanh, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo.
Ở đây chúng ta tập trung vào nghị quyết 68, được xem là ‘động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân’
Điểm đáng chú ý là trong Nghị quyết là mục tiêu phát triển 20 doanh nghiệp lớn vào năm 2030, có khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu và dẫn dắt quá trình công nghiệp hóa. Lấy cảm hứng từ Hàn Quốc, nới các chaebol như Samsung hay Huyndai đã trở thành tru cột phát triển quốc gia
Tóm tắt các ý chính:
Giảm ít nhất 30% tiền thuê đất cho doanh nghiệp công nghệ cao, khởi nghiệp sáng tạo.
Hỗ trợ lãi suất 2%/năm cho dự án xanh, tuần hoàn; ưu đãi thuế cho startup và doanh nghiệp nhỏ.
Miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, nhà khoa học.
Doanh nghiệp được trích 20% thu nhập để lập quỹ đổi mới sáng tạo.
Cung cấp miễn phí phần mềm kế toán cho doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh.
Giới hạn kiểm tra doanh nghiệp 1 lần/năm, ưu tiên kiểm tra điện tử.
Xử lý vi phạm theo hướng giúp doanh nghiệp khắc phục nhanh, tránh thất thoát tài sản.
Bãi bỏ thuế khoán với hộ kinh doanh từ 1/1/2026, thay bằng kê khai thuế.
Mục tiêu 2030 có 2 triệu doanh nghiệp, 2045 có 3 triệu doanh nghiệp.
Giảm 30% thời gian, chi phí thủ tục hành chính trước 31/12/2025.
1.Các cơ chế ưu đãi cho khu vực tư nhân, đặc biệt chiến lược phát triển những tập đoàn kinh tế tư nhân lớn
Khó tiếp cận vốn, thủ tục hành chính rườm rà và mức độ ứng dụng công nghệ còn hạn chế
Ở phần 1 đã có đưa ra những đổi mới trong công cuộc đổi mới 2.0 này, khi cắt giảm ít nhất 30% thời gian, chi phú và thủ tục liên quan đến hoạt động kinh doanh. Chuyển từ mô hình ‘tiền kiểm’ sang ‘hậu kiểm’ đối với nhiều loại hình kinh doanh
Xóa bỏ cơ chế thuế khoán đối với hộ kinh doanh, khuyến khích chuyển sang mô hình donah nghiệp với chính sách thuế linh hoạt, giảm bớt tình trạng ‘doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam không muốn lớn’
2. Bảo đảm đối xử công bằng giữa các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước
Các địa phương sẽ phải đánh quy định riêng — bao gồm một phần diện tích trong mỗi khu công nghiệp — cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) cũng như các startup đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, doanh nghiệp tư nhân sẽ được hưởng mức giảm 30% tiền thuê đất trong 5 năm đầu tiên của hợp đồng thuê đất.
Doanh nghiệp tư nhân được phê trực tiếp 20% lợi nhuận sau thuế mỗi năm vào quỹ nghiên cứu & phát triển (R&D) và được khấu trừ tới 200% chi phí R&D khỏi mức chịu thuế — một chính sách mang tính đột phá nhằm thúc đẩy đầu tư đổi mới sáng tạo.
3. Lộ trình cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước
Chính phủ đặt mục tiêu tài cơ cấu toàn diện các DNNN trong các lĩnh vực then chốt như công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ và kinh tế số — bao gồm cả việc thoái vốn nhà nước và tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào các ngành này (điện, xây dựng tàu xe, sân bay,..)
Quý I/2025: Theo yêu cầu của Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc tại hội nghị ngày 3/1/2025, các cơ quan đại diện chủ sở hữu phải hoàn thành phê duyệt Đề án cơ cấu lại DNNN theo Quyết định 360/QĐ-TTg (ban hành ngày 17/3/2022). Tính đến hết năm 2024, đã có 117 doanh nghiệp được phê duyệt đề án cơ cấu lại, trong đó Thủ tướng phê duyệt 9/9 doanh nghiệp và các cơ quan đại diện chủ sở hữu phê duyệt 108/667 doanh nghiệp.
Mục tiêu đến cuối 2025: Chính phủ đặt mục tiêu cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, chuyển đổi sở hữu khối DNNN, tập trung vào cổ phần hóa và thoái vốn. Cụ thể, giai đoạn 2021-2025, kế hoạch cổ phần hóa 19 doanh nghiệp lớn (như Tổng công ty Đầu tư Phát triển Nhà và Đô thị, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam) và thoái vốn tại 141 doanh nghiệp (bao gồm Tổng công ty Cơ khí Xây dựng, Tổng công ty Viglacera…).
III/ Mua cổ phiếu nào được hưởng lợi?
Theo VNR500, đã chọn ra 20 doanh nghiệp tư nhân lớn và dựa trên cuộc đối thoại của Thủ tướng từ đầu năm đến hiện tại
Vingroup (VIC)
Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam (VinSpeed): Vingroup thành lập Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đường sắt Cao tốc VinSpeed vào ngày 6/5/2025, ngay sau khi Nghị quyết 68 được ban hành. VinSpeed đã đăng ký đầu tư vào dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam với tổng vốn đề xuất hơn 60 tỷ USD. VIC cam kết tài trợ 20% vốn (khoảng 12 tỷ USD), phần còn lại đề xuất vay từ ngân sách nhà nước với lãi suất 0% trong 35 năm. Dự án này không chỉ nhằm xây dựng tuyến đường sắt hiện đại mà còn kết hợp phát triển các khu đô thị theo mô hình TOD (phát triển định hướng giao thông), tận dụng chính sách hỗ trợ đất đai và tín dụng từ Nghị quyết 68.
Dự án metro từ trung tâm TP.HCM đến Cần Giờ: Vingroup đã đệ trình báo cáo lên Sở Tài chính TP.HCM về dự án metro kết nối trung tâm TP.HCM với huyện Cần Giờ, cam kết tài trợ toàn bộ vốn và sử dụng công nghệ tiên tiến. Dự án áp dụng mô hình PPP (hợp tác công – tư), phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 về khuyến khích tư nhân tham gia các dự án hạ tầng lớn. VIC nhấn mạnh việc sử dụng mô hình BOO (Xây dựng – Sở hữu – Vận hành), giúp giảm gánh nặng tài chính cho nhà nước và tận dụng các ưu đãi về thuế, đất đai.
Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ và chuyển đổi số
Sau Nghị quyết 68, VIC đã đẩy mạnh các hoạt động hợp tác quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ. Một thương vụ đáng chú ý là việc VinAI (thuộc Vingroup) hợp tác với Qualcomm – công ty công nghệ không dây hàng đầu thế giới – trong nghiên cứu và phát triển công nghệ 5G. Thương vụ này được hỗ trợ bởi chính sách khuyến khích đầu tư R&D (khấu trừ 200% chi phí R&D khỏi thu nhập chịu thuế), giúp VIC tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo.Mở rộng hệ thống sạc xe điện tại Indonesia (V-GREEN)
V-GREEN, nhánh trạm sạc xe điện toàn cầu của Vingroup, đã ký biên bản ghi nhớ với 4 đối tác chiến lược để triển khai 63.000 cổng sạc VinFast tại Indonesia vào cuối năm 2025. Nghị quyết 68 khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu và chuyển đổi xanh, tạo điều kiện cho VIC đẩy mạnh chiến lược “Go Global” của VinFast, tận dụng các chính sách tín dụng xanh và hỗ trợ tài chính.Phát hành trái phiếu quốc tế của Vinpearl
Vinpearl, công ty con của Vingroup, đã phát hành 150 triệu USD trái phiếu hoán đổi 5 năm tại Singapore, có thể chuyển đổi thành cổ phiếu của VIC. Đây là một trong những thương vụ hiếm hoi của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường trái phiếu quốc tế gần đây, được hỗ trợ bởi các cải cách thể chế và chính sách đơn giản hóa thủ tục hành chính trong Nghị quyết 68, giúp VIC tiếp cận nguồn vốn quốc tế dễ dàng hơn2. Công ty CP Tập đoàn Hòa Phát (HPG)
Thoát án thuế chống bán phá giá tại Mỹ
Theo thông tin từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) được công bố vào tháng 5/2025, Hòa Phát đã được miễn áp dụng thuế chống bán phá giá trong cuộc điều tra lẩn tránh thuế liên quan đến thép cuộn cán nóng (HRC). Điều này giúp HPG tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu thép sang thị trường Mỹ – một trong những thị trường lớn và khó tính nhất.Dự án Dung Quat 2 hoàn thành cuối năm 2025
Hòa Phát đã đẩy nhanh tiến độ hoàn thành dự án Dung Quat 2 tại tỉnh Quảng Ngãi, với mục tiêu khởi động vào cuối năm 2025, dù chậm hơn một năm so với kế hoạch ban đầu. Khi đi vào hoạt động, dự án này sẽ nâng tổng công suất thép thô của HPG lên 14 triệu tấn/năm, giúp HPG củng cố vị thế là nhà sản xuất thép lớn nhất Đông Nam Á. Nghị quyết 68 hỗ trợ HPG thông qua việc giảm 30% chi phí thuê đất trong 5 năm đầu và cải thiện tiếp cận vốn tín dụng, tạo điều kiện tài chính thuận lợi để hoàn thành dự án quy mô lớn này.Hợp đồng cung cấp thép cho Trung tâm Triển lãm Quốc gia
Vào ngày 13/12/2024, ngay trước khi Nghị quyết 68 được ban hành, Hòa Phát đã hoàn thành cung cấp 10.000 tấn ống thép cỡ lớn cho dự án Trung tâm Triển lãm Quốc gia tại quận Đông Anh, Hà Nội – khu phức hợp triển lãm lớn nhất Đông Nam Á.Đạt chứng nhận kiểm kê khí nhà kính ISO 14064-1:2018
Ngày 11/1/2025, Hòa Phát và các công ty thành viên đã được BSI (Anh Quốc) cấp chứng nhận kiểm kê khí nhà kính theo tiêu chuẩn ISO 14064-1:2018, bao phủ 18 đơn vị thuộc 5 tập đoàn thành viên. Đây là bước tiến quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của HPG, phù hợp với định hướng chuyển đổi xanh được Nghị quyết 68 khuyến khích. HPG đã đầu tư tới 30% vốn cho các sáng kiến môi trường, bao gồm áp dụng công nghệ sản xuất khép kín từ các nước G7 để giảm phát thải và tiết kiệm năng lượng.Mở rộng thị trường xuất khẩu thép sang EU
Sản phẩm thép của Hòa Phát, bao gồm thép xây dựng và thép ống, đã không bị áp thuế chống bán phá giá tạm thời của Liên minh Châu Âu (EU) đối với thép cuộn cán nóng. Điều này, kết hợp với chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Nghị quyết 68, đã giúp HPG tăng cường xuất khẩu sang EU, đặc biệt là các thị trường đòi hỏi tiêu chuẩn cao như Đức và Ý. HPG hiện giữ 33,8% thị phần thép xây dựng và 30,19% thị phần thép ống tại Việt Nam, và đang hướng tới mục tiêu trở thành một trong 50 công ty thép lớn nhất thế giới.3. Công ty CP Đầu tư Thế giới Di động (MWG)
Mở rộng chuỗi Bách Hóa Xanh tại khu vực nông thôn
Vào ngày 8/5/2025, MWG công bố kế hoạch mở thêm 1.500 cửa hàng Bách Hóa Xanh tại các tỉnh nông thôn trong năm 2025, tập trung vào các khu vực như Đồng bằng Sông Cửu Long và Tây Nguyên. Nghị quyết 68 hỗ trợ MWG thông qua chính sách giảm 30% chi phí thuê đất trong 5 năm đầu, giúp tối ưu hóa chi phí vận hành và mở rộng mạng lưới bán lẻ. Dự kiến, kế hoạch này sẽ tạo thêm 15.000 việc làm và tăng doanh thu lên 20% vào cuối năm.4. CÔng ty CP Hàng Không Vietjet (VJC)
Mở rộng mạng bay quốc tế
Vào ngày 15/1/2025, Vietjet công bố mở thêm 4 tuyến bay mới đến Trung Quốc, bao gồm TP.HCM – Bắc Kinh Đại Hưng, Hà Nội – Quảng Châu, TP.HCM – Quảng Châu (bắt đầu từ 30/3/2025), và Hà Nội – Bắc Kinh Đại Hưng (bắt đầu từ 1/4/2025). Ngoài ra, một tuyến bay mới đến Auckland, New Zealand, sẽ khởi động vào tháng 9/2025. Nghị quyết 68 khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, giúp VJC mở rộng mạng lưới quốc tế, tăng doanh thu từ các thị trường tiềm năng như Trung Quốc và Úc.Hợp tác chiến lược với Qazaq Air tại Kazakhstan
Ngày 8/5/2025, trong chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm đến Kazakhstan, Vietjet và Qazaq Air công bố thành lập liên doanh Vietjet Qazaqstan, mở rộng mạng lưới bay nội địa và quốc tế tại khu vực Trung Á. Nghị quyết 68 hỗ trợ việc này thông qua chính sách đơn giản hóa thủ tục hành chính và khuyến khích đầu tư ra nước ngoài, giúp VJC tăng cường hội nhập quốc tế và củng cố vị thế toàn cầu.Ngày 9/4/2025, trong chuyến thăm Mỹ của Phó Thủ tướng Hồ Đức Phúc, Vietjet đã ký thỏa thuận tài trợ 200 triệu USD (sau đó được cập nhật lên 300 triệu USD vào ngày 10/4/2025) với AV Air Finance – đối tác của quỹ đầu tư KKR – để hỗ trợ mở rộng đội bay. Thỏa thuận này được ký tại Đại sứ quán Việt Nam ở Washington, với sự tham gia của đại diện Boeing, nhằm khẳng định cam kết mở rộng quan hệ chiến lược. Một phần số tiền này có thể được dùng để thanh toán trước cho các máy bay Boeing 737 MAX hoặc 20 máy bay Boeing 787 đang được đàm phán.
5. Công ty CP FPT (FPT)
FPT không tham gia trực tiếp vào việc sáp nhập tỉnh, đổi CCCD, hay xây dựng đường dây điện theo nghĩa đen, nhưng tập đoàn này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các giải pháp công nghệ hỗ trợ các hoạt động này. Vai trò của FPT chủ yếu nằm ở chuyển đổi số, phát triển AI, và hỗ trợ các hệ thống quản lý dữ liệu, phù hợp với định hướng của Nghị quyết 68. Tuy nhiên, cần thêm thông tin chính thức để xác nhận mức độ tham gia cụ thể của FPT trong các lĩnh vực này.
